ภาพซ้อนคืออะไร? อาการแบบไหน ควรตรวจสุขภาพตา

 

    เคยสังเกตตัวเองกันไหม? ว่าบางครั้งมองสิ่งของรอบตัวแล้วเห็นภาพเป็นสองภาพซ้อนกัน หรือภาพไม่ชัดเหมือนเคย จนหลายคนเริ่มกังวล เพราะภาวะดังกล่าวอาจมีกระทบต่อการใช้ชีวิต บทความนี้เราจะพาไปรู้จักกับภาวะภาพซ้อน หรือ Double Vision ให้มากขึ้น พร้อมอธิบายสาเหตุ อาการ และแนวทางการดูแลรักษาที่เหมาะสม เพื่อให้เราสามารถป้องกันและแก้ไขปัญหาภาพซ้อนได้อย่างเหมาะสม

 

 

ภาพซ้อน คืออะไร? รู้ก่อนตรวจสุขภาพตา

   

     การมองเห็นเป็นภาพเดียวชัดเจน เป็นเรื่องปกติของดวงตาที่ทำงานร่วมกันอย่างสมบูรณ์ แต่บางครั้งดวงตาอาจส่งสัญญาณผิดปกติ ทำให้เราเห็น ภาพซ้อน หรือ Double Vision ภาวะนี้เป็นภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อดวงตาไม่สามารถประสานการทำงานร่วมกันได้อย่างสมบูรณ์ ทำให้สมองได้รับภาพสองภาพพร้อมกัน ทั้งที่ในคนปกติ ไม่ว่าจะใช้ตามองเพียงข้างเดียว หรือทั้งสองข้างพร้อมกันจะยังคงเห็นภาพเดียวเสมอ การเห็นภาพซ้อนอาจเกิดขึ้นชั่วคราวหรือเรื้อรัง และสร้างความสับสนและรบกวนชีวิตประจำวันได้ เช่น การอ่านหนังสือ การขับรถ หรือการทำงานหน้าจอคอมพิวเตอร์

 

สาเหตุของภาพซ้อน ความผิดปกติที่ควรตรวจสุขภาพตา

  

1. ความผิดปกติของกระจกตา

ภาพซ้อนที่เกิดจากกระจกตา มักเกิดจากผิวกระจกตาไม่เรียบหรือโค้งไม่สม่ำเสมอ ทำให้แสงที่ผ่านกระจกตาเข้าสู่ดวงตาไม่รวมกันเป็นจุดเดียว เช่น

• การเกิดแผลที่ผิวกระจกตา
  
• กระจกตาถลอก
  
• ภาวะกระจกตาโค้งผิดปกติ

ซึ่งความผิดปกติเหล่านี้ ไม่เพียงแต่จะทำให้เกิดภาวะภาพซ้อนเท่านั้น แต่อาจนำไปสู่ ปัญหาสายตาเอียง (Astigmatism) ที่ส่งผลต่อความคมชัดในการมองเห็นอีกด้วย

 

 

 

ภาพจาก : https://drbrendancronin.com.au/keratoconus

 

 

2. ความผิดปกติของกล้ามเนื้อสำหรับกรอกตา

กล้ามเนื้อที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของตาทั้งสองข้าง มีความจำเป็นต้องทำงานร่วมกันอย่างสมดุล หากกล้ามเนื้อทำงานไม่ประสานกัน จะส่งผลทำให้สมองได้รับภาพที่แตกต่างกัน จนเกิดเป็นภาพซ้อนเฉพาะเวลามองด้วยทั้งสองตาพร้อมกัน แต่หากปิดตาข้างใดข้างหนึ่งภาพซ้อนจะหายไป โดยปัญหาลักษณะนี้มักพบในผู้ที่มี ภาวะตาเหล่ ตาเข (Strabismus) ซึ่งบางครั้งอาจเกิดร่วมกับอาการปวดศีรษะ หรือปวดตาเวลาพยายามโฟกัสภาพ

 

ภาพจาก : https://eyeqoptometry.ca/does-vision-therapy-work-for-strabismus/

 

  

อาการของภาพซ้อน เช็กก่อนรู้ทันปัญหา  

1. ภาพซ้อนจากความผิดปกติของกระจกตา

·  แม้ปิดตาทีละข้าง ก็ยังเห็นภาพซ้อนในตาข้างที่มีความผิดปกติ

·  ภาพซ้อนอาจเด่นชัดหรือบิดเบี้ยว ทำให้มองสิ่งของไม่ชัด

·  บางครั้งมาพร้อมกับอาการสายตาเอียง หรือมองเห็นภาพซ้อนเป็นเส้น ๆ หรือเงาซ้อน

2. ภาพซ้อนจากความผิดปกติของกล้ามเนื้อตา

·  มองเห็นภาพซ้อนเฉพาะเวลามองด้วยตาทั้งสองข้างพร้อมกัน

·  หากปิดตาข้างใดข้างหนึ่ง ภาพซ้อนจะหายไปทันที

·  อาจเกิดอาการปวดศีรษะหรือปวดตา เนื่องจากกล้ามเนื้อตาพยายามโฟกัส และปรับประสานการมองภาพ

 

 

การรักษาภาพซ้อน (Double Vision) มีอะไรบ้าง?

การรักษาภาพซ้อนขึ้นอยู่กับสาเหตุและความรุนแรงของอาการ ดังนั้นการเลือกวิธีที่เหมาะสม จะช่วยลดอาการและทำให้การมองเห็นกลับมาชัดเจน สบายตายิ่งขึ้น สำหรับวิธีการรักษาหลัก ๆ มีดังนี้

1. สวมแว่นสายตา

เป็นวิธีที่เหมาะสำหรับผู้ที่มีภาพซ้อน ที่เกิดจากความผิดปกติของผิวกระจกตาหรือสายตาเอียง แว่นสายตาสามารถปรับโฟกัสของแสงเข้าสู่จอประสาทตา ทำให้สมองได้รับภาพที่ชัดเจนและลดอาการภาพซ้อน

2. คอนแทคเลนส์

คอนแทคเลนส์สามารถช่วยปรับโฟกัสได้ใกล้เคียงกับการแก้ไขด้วยแว่น เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการมองเห็นภาพชัดเจนโดยไม่ถูกจำกัดด้วยกรอบแว่น สามารถเลือกใช้ได้ตามความเหมาะสมของสายตา และความสะดวกในการใช้งาน

 

ภาพจาก : watanyeyehospitals.com

 

3. การทำเลสิก (LASIK)

เหมาะสำหรับผู้ที่มีความผิดปกติของกระจกตา ที่ทำให้เกิดปัญหาสายตาเอียง โดยเลสิกจะช่วยปรับผิวกระจกตาให้เรียบขึ้น ลดอาการภาพซ้อน และช่วยให้สายตากลับมาชัดเจนกว่าเดิม

4. แว่นเลนส์ปริซึม

ใช้ในกรณีที่ภาพซ้อนเกิดจากความผิดปกติของกล้ามเนื้อตา เช่น ภาวะตาเหล่หรือตาเข เลนส์ปริซึมช่วยปรับทิศทางของภาพที่ตาแต่ละข้าง ให้เห็นตรงกัน ทำให้สมองรับภาพเพียงภาพเดียว ลดอาการภาพซ้อนและช่วยให้โฟกัสภาพได้ง่ายขึ้น

5. ผ่าตัดกล้ามเนื้อตา

เหมาะสำหรับผู้ที่มีความผิดปกติของกล้ามเนื้อตารุนแรง หรือไม่สามารถแก้ไขด้วยแว่นเลนส์ปริซึม การผ่าตัดจะปรับตำแหน่งและการทำงานของกล้ามเนื้อตา เพื่อให้ดวงตาทำงานประสานกัน ลดอาการภาพซ้อน พร้อมปรับการมองที่ชัดเจน

 

 

 

มองเห็นภาพซ้อนอันตรายไหม?

ภาพซ้อนอาจเป็นสัญญาณเตือนว่ามีความผิดปกติของดวงตา หรือสุขภาพร่างกายบางประการ ดังนั้นจึงเป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม เพราะอาการภาพซ้อนบางครั้งอาจเกิดจาก

• ความผิดปกติของเส้นประสาทตา เช่น เส้นประสาทตาอักเสบ หรือปัญหาเกี่ยวกับจอประสาทตา
  
• โรคทางระบบประสาทหรือสมอง เช่น เนื้องอกในสมอง
  
• โรคหลอดเลือดหรือเบาหวาน ที่ส่งผลต่อกล้ามเนื้อตา หรือการไหลเวียนของเลือดไปยังดวงตา

ดังนั้น หากพบอาการภาพซ้อนใหม่ หรือภาพซ้อนเกิดขึ้นทันทีหลังจากบาดเจ็บ รวมไปถึงอาการที่มาพร้อมกับการปวดศีรษะ เวียนศีรษะ หรืออาการอื่น ๆ ควรรีบร้านแว่นโดยจักษุแพทย์ เพื่อตรวจวินิจฉัยทันที

 

ใครบ้างเสี่ยงเกิดภาวะภาพซ้อน

• ผู้ที่มีประวัติการบาดเจ็บดวงตา หรือเคยผ่านการผ่าตัดกระจกตามาก่อน
  
• ผู้ที่มีสายตาเอียง หรือความผิดปกติของกระจกตา เช่น กระจกตาโค้งไม่สม่ำเสมอ
  
• ผู้ที่มีกล้ามเนื้อตาผิดปกติ หรือภาวะตาเหล่ ตาเข
  
• ผู้สูงอายุที่กล้ามเนื้อตาเสื่อมตามวัย ทำให้การประสานภาพทั้งสองตาลดลง
  
• ผู้ป่วยโรคประสาท เบาหวาน หรือโรคหลอดเลือดสมองบางชนิด

 

คำแนะนำสำหรับผู้ที่พบอาการภาพซ้อน

• หากพบภาพซ้อนอย่าปล่อยทิ้งไว้ ควรเข้าพบจักษุแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างละเอียด
  
• จักษุแพทย์จะมีการตรวจสายตา กล้ามเนื้อตา กระจกตา และเส้นประสาทตา เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง
  
• การรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุ โดยจักษุแพทย์จะเลือกวิธีให้เหมาะสมกับระดับความรุนแรง
  
• ผู้ป่วยควรติดตามอาการของตัวเองอย่างสม่ำเสมอ รวมไปถึงการปรับพฤติกรรมต่าง ๆ เช่น พักสายตาเมื่อทำงานหน้าจอ ใช้แสงเพียงพอ และหลีกเลี่ยงกิจกรรมเสี่ยง เพื่อให้ดวงตาอยู่ในภาวะปกติ

 

 

 

 

  

  

 

 

 

FAQ: คำถามที่พบบ่อย ภาพซ้อน อาการแบบไหนควรตรวจสุขภาพตา

Q1: ภาพซ้อน (Diplopia) คืออะไร?

การมองเห็นเป็นมากกว่า 1 ภาพ อาจซ้อนแนวนอน แนวตั้ง หรือเฉียง แบ่งหลัก ๆ เป็น Monocular (ปิดตาข้างที่ไม่ใช้งานแล้วยังซ้อน มักเกี่ยวกับตาข้างนั้น เช่น กระจกตา/เลนส์) และ Binocular (ปิดตาข้างหนึ่งแล้วหาย มักเกี่ยวกับการจัดแนวตาทั้งสองหรือเส้นประสาทตา)

Q2: สาเหตุที่พบบ่อยของภาพซ้อนมีอะไรบ้าง?

ค่าสายตาเอียง/กระจกตาผิดรูป, ตาแห้งมาก, ต้อกระจกระยะแรก, ตาเข/กล้ามเนื้อตาผิดปกติ, ภาวะไทรอยด์ที่ตา (TED), เบาหวานกระทบเส้นประสาทตา, ผลจากยา/แอลกอฮอล์/พักผ่อนไม่พอ

Q3: อาการร่วมแบบไหนบ่งชี้ว่าควรมาตรวจ?

ปวดศีรษะ/ตาล้า เวียนศีรษะ หนังตาตก เห็นเบลอเป็นช่วง ๆ น้ำตาไหล/ตาแห้ง อ่านหนังสือหรือใช้คอมพิวเตอร์แล้วล้ามากกว่าปกติ

Q4: สัญญาณอันตรายที่ต้องพบแพทย์ด่วนมีอะไร?

ภาพซ้อนเกิดเฉียบพลันร่วมกับ ปวดศีรษะรุนแรง, หนังตาตกทันที, พูดไม่ชัด/แขนขาอ่อนแรง/ปากเบี้ยว, ตามัวลงเร็ว เห็นแสงแฟลช/จุดดำจำนวนมาก หรือเกิดหลังอุบัติเหตุศีรษะ ให้ไปฉุกเฉินทันที

Q5: เด็กมีภาพซ้อนได้ไหม และควรทำอย่างไร?

เด็กพบได้และต้องระวัง สายตาขี้เกียจ หากปล่อยไว้นาน ควรพามาพบจักษุแพทย์เด็กเพื่อตรวจวินิจฉัยและรักษาโดยเร็ว

Q6: ตรวจอะไรบ้างเมื่อมาที่คลินิก?

ซักประวัติละเอียด ตรวจค่าสายตา การเคลื่อนไหว/การจัดแนวตา (cover test), ตรวจผิวตา/เลนส์/จอประสาทตา, ประเมินน้ำตา และอาจส่ง CT/MRI หากสงสัยเกี่ยวข้องเส้นประสาทหรือสมอง

Q7: การรักษามีอะไรบ้าง? จะหายไหม?

ขึ้นกับสาเหตุ เช่น แว่น/ปริซึม น้ำตาเทียม รักษาต้อกระจก กายภาพการมอง โบทูลินัมท็อกซิน ผ่าตัดกล้ามเนื้อตา และรักษาโรคต้นเหตุ (เช่น เบาหวาน/ไทรอยด์) หลายกรณี ดีขึ้นหรือหายได้ เมื่อรักษาถูกจุด

Q8: ระหว่างรอตรวจควรดูแลตัวเองอย่างไร?

หลีกเลี่ยงขับรถ/งานเสี่ยง ใช้ ปิดตาข้างหนึ่งชั่วคราว เพื่อลดภาพซ้อน พักผ่อนให้พอ งดแอลกอฮอล์ และบันทึกช่วงเวลาที่มีอาการเพื่อบอกแพทย์

 

อ้างอิง

• POBPAD. เห็นภาพซ้อน. [ออนไลน์]. 2022. แหล่งที่มา : https://www.pobpad.com/เห็นภาพซ้อน [06/02/2025] 
  
• Michael S. Lee , Nicholas J. Volpe. DOUBLE VISION. 2001 Jul;3(4):383-388.doi: 10.1007/s11940-001-0042-5. 
  
• Isotalo E, Kapoula Z, Feret PH, Gauchon K, Zamfirescu F, Gagey PM. Monocular versus binocular vision in postural control
  
• . 2004 Mar;31(1):11-7. doi:10.1016/j.anl.2003.10.001. 
  
• H J Kaiser. [Diplopia: from symptom to diagnosis]. 1999 May;214(5):346-50. doi: 10.1055/s-2008-1034810.

 

  

บทความโดย

หมออุ๊ย แพทย์หญิง วชิรา สนธิไชย

จักษุแพทย์เฉพาะทางด้านการแก้ไขปัญหาสายตาและเลนส์โปรเกรสซีฟ

 

 

 

สาขาของเรา

• DR.OUISE EYE CLINIC
  
• ที่ตั้ง ซอยพหลโยธิน 92 ตำบลประชาธิปัตย์ อำเภอธัญบุรี จังหวัดปทุมธานี 12130
  
• เปิดบริการทุกวัน 10.00-18.00 น.

 

• DR.OUISE EYE SPECIALIST
  
• ห้าง Fashion Island ชั้น 2 ห้องเลขที่ 2040B 
  
• เลขที่ 587,589,589/7-9 ถนนรามอินทรา แขวงคันนายาว เขตคันนายาว กทม 10230
  
• เปิดบริการทุกวัน 10.00-22.00 น.